Muzeum Budownictwa Ludowego - Park Etnograficzny w Olsztynku

Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku  to największe muzeum na wolnym powietrzu w północno-wschodniej Polsce i jedno z najstarszych w kraju, które w 2013 roku obchodziło 100-lecie istnienia.

Historia Muzeum rozpoczyna się we wschodniopruskim Königsbergu, gdzie na początku XX wieku podjęto decyzję o utworzeniu muzeum architektury wiejskiej, w którym prezentowane miały być obiekty z regionów ówczesnych Prus Wschodnich. Pod budowę skansenu przeznaczono malowniczy, lecz niewielki teren na obrzeżach ogrodu zoologicznego. W latach 1911-1913 wybudowano tam 26 kopii obiektów istniejących w terenie. Muzeum otwarto w 1913 roku pod nazwą Ostpreußisches Heimatmuseum. Pierwszym jego dyrektorem został Richard Dethlefsen. W roku 1937 ze względu na ograniczoność terenu zapadła decyzja o przeniesieniu budynków z Królewca do Olsztynka. Translokacji dokonano w latach 1938- 1942.

Muzeum nie ucierpiało podczas działań wojennych w 1945 roku. Od lat 50. XX w. bezpośrednią opiekę nad obiektami sprawował Wojewódzki Konserwa­tor Zabytków w Olsztynie. W 1962 roku utworzono Park Etnograficzny jako oddział Muzeum Mazurskiego w Olsztynie (dzisiejszego Muzeum Warmii i Mazur). W 1969 roku jednostka została przekształcona w Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku.  Samodzielne Muzeum stało się instytucją o charakterze naukowo-badawczym i oświatowym. Taką placówką pozostaje do dnia dzisiejszego.

Muzeum zlokalizowane jest w pięknym, zróżnicowanym krajobrazowo terenie, o powierzchni liczącej 93 ha. Przez Park Etnograficzny przepływa rzeka Jemiołówka. Do Muzeum należą też pola uprawne, łąki i pastwiska oraz niewielki staw.Aktualnie na 35 ha Parku Etnograficznego zgromadzonych zostało 76 obiektówmałej i dużej architektury wiejskiej, głównie drewnianej z XIX wieku. Są to budynki mieszkalne i sakralne, zabudowania gospodarcze i przemysłowe. Obiekty pochodzą z terenów dawnych Prus Wschodnich. Dzisiaj ziemie te – Warmia, Mazury, Powiśle i Mała Litwa - należą do Polski, Litwy i Rosji (obwód kaliningradzki). Wyposażenie budynków sta­nowią zebrane po 1945 r. eksponaty prezentujące tradycyjne meto­dy pracy i obrzędy na wsi w XIX i XX w.

Olsztynecki skansen posiada 11 tysięcy muzealiów ruchomych z zakresu materialnej kultury ludowej  XIX i XX w. oraz współczesnej sztuki i rękodzieła ludowego, a także bogaty księgozbiór.

Obiekty znajdują się w naturalnym otoczeniu zieleni, w ogródkach przyzagrodowych uprawiamy kwiaty, warzywa i zioła. Prowadzimy też hodowlę zwierząt gospodarskich. Nasze muzealne zwierzęta – od koni i krów poczynając, poprzez kozy, króliki, owce, a na drobiu kończąc – stanowią dużą atrakcję dla odwiedzających.

Muzeum prowadzi działalność naukowo-badawczą, wydawniczą, wystawienniczą oraz edukacyjno-upowszechniającą. W sezonie letnim odbywa się tu wiele wydarzeń plenerowych. Na stałe do kalendarza imprez wpisały się: Jarmark sztuki nie tylko ludowej, Regionalne Święto Ziół, Targi Chłopskie, Tajemnice ciesiołki, Skansen dzieciom oraz jarmarki: wielkanocny i wigilijny. Podczas imprez organizowane są pokazy dawnych zajęć i umiejętności, koncerty, konkursy, prezentacje i prelekcje.

Skansen w Olsztynku dysponuje bogatą ofertą lekcji muzealnych i warsztatów plastycznych. Zajęcia prowadzone są przez pracowników Muzeum w zabytkowych obiektach. W programie m.in. lekcje: „Nie święci garnki lepią…”, „Malarstwo na szkle”, „Jak kiedyś pisano: kaligrafia”, bożonarodzeniowe i wielkanocne warsztaty świąteczne, „Stroje ludowe na Warmii i Mazurach”, „Polska wycinanka ludowa”.

Placówka jest wydawcą kilku serii wydawniczych: „Zeszyty Naukowe MBL-PE”,  „Seria pod śparogami” oraz „Baw się na ludowo”.

W struktury Muzeum wchodzą również dwa obiekty w centrum Olsztynka: Salon Wystawowy w dawnym kościele parafialnym oraz baszta na linii miejskich murów obronnych, w której mieści się muzeum poświęcone życiu i działalności Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza - pastora, językoznawcy, popularyzatora języka polskiego w zaborze pruskim.